دزفول ؛ شهری از سپیده دم تاریخ (بخش سوم پل قدیم دزفول)

تاریخچه

این پل در سال ۲۶۰ میلادی (در حدود ۱۷۵۰ سال پیش) به دستورشاپور اول ساسانی و بدست ده‌ها هزار اسیر رومی بر روی رود دزساخته شد و به همین دلیل این پل به پل رومی نیز مشهور است. برای حفاظت از پل قلعه‌ای نیز بنا شد که در محل قدیمی آن محله‌ای به همین نام (قلعه) وجود دارد.

این پل دارای ۱۴ دهانه است و آب رودخانه دز از زیر آن عبور می‌کند، پل قدیم دزفول از سنگ ساروج و آهک بنا شده و در دوران حکومت عضدالدوله دیلمی، صفویان و پهلوی باز سازی شده است اما پایه‌های پل حکایت از دوران ساسانی دارد.

ساختار تاریخی

این پل برروی رودخانه دز واقع شده و ساختمان فعلی آن در دوران صفویهبر روی ساختمان قبلی بنا شده است. ساختمان این پل متشکل از بافت معماری متعلق به سه دوره تاریخی است. بخش‌هایی از پایه‌های پل مربوط به دوره ساسانی و بخش طاقدیسی پل مربوط به دوره صفویه و از نمونه‌های طاق‌های دوره اسلامی است و سرانجام بخش عرشه پل که از مصالح جدیدی همچون سیمان و فلز ساخته شده است مربوط به دورهرضا شاه پهلوی است. پس از احداث سد دز در شهرستان دزفول فشار آب رودخانه بر این پل بسیار کاهش یافت.

نقل قول‌های مشهور

جرج کرزن در مورد پل قدبم دزفول می‌نویسد:

در حدود غربی خاک بختیاری و حوزه نهایی آب دز، شهر جالب توجه دزفول واقع گردیده است (دزفول- دزپل). این نام به واسطه پل باشکوه مجاور آنست که بدون شک بدوره ساسانیان متعلق است. قسمت زیرین این پل از سنگ است و قسمت فوقانی که آجری است ظاهراً قدیمی تر می‌نماید، ۴۳۰ یارد طول و بیست و دو طاق به شکل و اندازه مختلف دارد.

حاج نجم الملک در کتاب سفرنامه خوزستان دربارهٔ پل قدیم دزفول در سال ۱۲۹۹ چنین می‌نویسد:

پلی عظیم بر روی دز از قدیم زده‌اند که از آثار غریبه است. فی الجمله تعمیری لازم دارد، طول این پل سیصد و شصت ذرع است. دو دامنه دارد به طول سی ذرع و عرض هفت ذرع و ارتفاع دوازده ذرع عدد چشمه‌ها بیست عدد و عرض چشمه‌ها بعضی پنج و بعضی نه ذرع است.

عبور و تردد خودروها بر روی پل

ریزش و خراب شدن قسمتی از پیاده روی پل قدیم دزفول

پل قدیم دزفول از معدود پل‌هایی در دنیاست که با داشتن بیش از هفده قرن، عبور و مرور خودروها بر روی آن انجام می‌شده است. این ترددها موجب تخریب و سست کردن پایه‌ها و نابود شدن پل به صورت تدریجی می‌انجامید که بالاخره در سال‌های ۸۸، ۸۹ ه. ش این موضوع جدی گرفته شد و تردد خودروها به کلی از روی این پل باستانی متوقف شد و هم اکنون گذر با پای پیاده از روی آن ممکن است.

<