سنگ ماه متولد فروردین : الماس
هندوستان تا اواخر قرن هفدهم تنها کشور تولید کننده الماس بوده است. این سنگ گرانبها از قرن پانزدهم وارد اروپا شد و تراش های مختلفی طی سالیان روی آن صورت گرفت ، تا قرن بیستم که تراش الماس به صورت امروزی ( تراش استاندارد) توسط جواهرتراشان بزرگ ابداع شد ؛ که اندازه‌ها و ابعاد مشخصی دارد.
با پیدا شدن الماس - آن هم به صورت اتفاقی - در اواخر قرن نوزدهم در آفریقای جنوبی، تجارت الماس از همین نقطه آغاز شد و به این ترتیب سیل مهاجران اروپایی ، به خصوص انگلیسی‌ها ، راهی آفریقای جنوبی شد که آن جا را در استعمار خود در آوردند. معروف ترین این مهاجران شخصی است به نام سیسیل رُدز( (CECIL RHODEZ که شرح ماجراجویی‌هایش در مورد الماس خود می تواند کتابی باشد. به هر حال ، جز آفریقای جنوبی ، در کشورهای زامبیا و زیمبابوه نیز معادن متعدد الماس کشف شد و با استخراج این سنگ ، کمپانی‌های بسیاری وارد این بازار شدند. از طرفی الماس های تولیدی در برزیل ، استرالیا و روسیه هم وارد بازار می شد که این کمپانی ها را وادار کرد جهت کنترل الماس - به لحاظ تولید ، فروش و قیمت در جهان - سندیکایی تشکیل دهند. به این ترتیب سازمانی تأسیس شد به نامC.S.O که یک سیستم حاکم بر کنترل بازار الماس را در جهان دارد. شرکت‌های بزرگی که زیر نظر این سازمان هستند، الماس‌های استخراجی را در اختیار دارند. این شرکت‌ها به صورت حساب شده توسط افرادی در مراکز بورس، الماس‌های تولیدی را توزیع و از آن جا به مراکز تراش دهنده پخش می‌کنند. مراکز عمده فروش الماس راف (RAF) کشورهای انگلیس، سوئیس و آفریقای جنوبی است. (واژهِ راف به کلیه بلورهای استخراجی از معادن اتلاق می شود. در حقیقت راف سنگ تراش داده نشده است.)
مراکز عمده تراش الماس بلژیک، هلند، بمبئی، ژوهانسبورگ ، نیویورک ، بانکوک ، فلسطین اشغالی ، چین و روسیه است. در این میان آنتورپ (ANTWERP) بلژیک قلب و مرکز تراش و مرکز تجارت الماس راف محسوب می شود.
یک برلیان( الماس تراش داده شده) از قسمت‌های زیر تشکیل شده است:
1. تاج(CROWN) که قسمت بالای برلیان است.
2. لبه فارسی؛(GIRDLE) لبه جدا کننده قسمت تاج از پاویلیون.
3. پاویلیون؛(PAVILION) قسمت پایین برلیان.
4. کیولت(CULET) قسمت انتهای برلیان که تیز است.
امروزه با پیشرفت تکنولوژی، شبه الماس‌هایی ساخته شده که افراد عادی قادر به تشخیص آن نیستند و ممکن است اشخاص سودجو آنها را به جای الماس به مصرف کنندگان بفروشند. بدترین نوع آن الماس سوار شده روی پایه است که عدم امکان اندازه گیری وزن مخصوص باعث عدم تشخیص درست آن می شود.
یکی از راه‌های ساده تشخیص برلیان اصل و شبه برلیان ، اندازه گیری ضریب شکست نور به وسیله دستگاه است. یکی از شبه الماس ها زیرکن (ZIRCON) نام دارد که یک کانی طبیعی است به رنگ بلور الماس؛ و دیگری موسونایت (MOISSONITE) است که در سال 1997 میلادی ساخته شده و از نظر وزن مخصوص و ضریب شکست نور بسیار به الماس نزدیک است.
الماس اگر ناخالصی نداشته باشد بی رنگ است و وجود ناخالصی ها باعث ایجاد رنگ در آن می‌شود. رنگ‌های موجود الماس عبارت است از سفید، سفید کمی متمایل به آبی ، سفید متمایل به زرد و زرد. اگر الماس در مجاورت مواد رادیواکتیو قرار گیرد تغییر رنگ می دهد. کمیاب ترین رنگ الماس ، سبز و قرمز است. در اروپا و خاورمیانه رنگ های مختلف الماس به کار می رود ، در حالی که در خاور دور فقط الماس بی رنگ طرفدار دارد و برلیان های زرد روشن و زرد شفاف بیشتر در آمریکا به کار گرفته می شود. تمام سنگ های جواهر را جِِـم استونز(GEM STONES) و کلیه سنگ های قیمتی به جز الماس را کالراستونز(COLOUR STONES) می نامند.
مشخصات برلیان خوب
از نظر علم جواهرشناسی ،رنگ سفید در الماس بهترین رنگ است و هر چه به طرف زردی و تیرگی پیش برود سنگ نامرغوب محسوب می شود.
امروزه در تمام دنیا دو سیستم درجه بندی برای رنگ الماس کاربرد دارد که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند و در شناسنامه الماس درج می شود:
1. رنگ بندی در سیستم حروف که از حرفA شروع و بهZ ختم می شود.
در این سیستم سه حرفA ، B وC رنگ‌های نادر و کمیاب هستند و برلیان‌های رایج ازD شروع می شوند. بنابراین سه حرفD ، E وF رنگ کاملاً سفید و دلخواه و بسیار مرغوب قلمداد می شوند و سه حرف G ،H و I رنگ خوب و نزدیک به سفید؛ از حرف J به بعد نیز سنگ به طرف زردی پیش خواهد رفت. ناگفته نماند بعضی از برلیان‌های رنگی که به آنها FANCY گفته می شود و رنگ‌هایی مانند زرد طلایی ، صورتی یا سبز دارند ، قیمت‌های متداول در مورد آنها صدق نمی کند و تابع قیمت‌های استثنایی است. این سنگ‌ها بسیار گرانبها و طالب آن کلکسیونرها هستند.
2. سیستم رنگ بندی که در گذشته استفاده می‌شد؛
در این سیستم برلیان‌های بی رنگ که کمی آبی باشندJAGER ، برلیان های کاملاً سفید RIVER ، برلیان‌هایی که کمی رنگ زرد دارند WESSELTON ، برلیان‌های زرد کمرنگ CAPE و برلیان‌های زرد پررنگPREMIER نامگذاری شده‌اند.
محمد کشتی آرای ـ کارشناس و طراح جواهر
منبع سایت تبیان (www.tebyan.net)
