آدم - نوح - سام و حام و یافث - ادامه در آینده تکمیل خواهد شد

پیرامون واژه

به زبان عبری، «آدم» به معنای خاک و زمین است.^[۱] اگرچه برخی ریشهٔ این واژه را در زبان‌های سامی می‌دانند، ولی به باور برخی پژوهشگران این کلمه شکل تغییر یافتهٔ واژهٔ «اوتامای» در زبان سانسکریت (از زبان‌های هندواروپایی) به معنای «انسان» است. برخی نیز آن را برگرفته از واژهٔ هندواروپایی «اتم» می‌دانند.

آفرینش

دربارهٔ آفرینش آدم آمده است که چون خداوند خواست وی را بیافریند، فرشتگان را از قصد خود باخبر ساخت و برخی فرشتگان -به روایتی تمام فرشتگان- به خداوند اعتراض کردند که پروردگارا می‌خواهی روی زمین کسانی را بگماری که در آنجا فساد کنند و خون بریزند؟! و خداوند نیز پاسخ فرمود که من از چیزی آگاهم که شما آن را نمی‌دانید آیه.^[۲] خداوند او را در بهشت جای داد اما شیطان که به خاطر سرپیچی از فرمان خداوند مبنی بر سجده بر آدم، از درگاه خداوند رانده شده بود قسم خورد که از آدم انتقام بگیرد.

طبق روایات خداوند بدون واسطه و از سوی آسمان با آدم سخن می‌گفته‌است، ولی با این همه وحی نیز بر او نازل می‌گشته‌است. خداوند بر او بیست و یک صفحه نازل کرد که در آنها، مردار، خون و گوشت خوک حرام شده بود. همچنین آدم نخستین کسی بود که خداوند به وی نوشتن با قلم را آموزش داد و پنجاه رکعت نماز بر او فرض کرد.^[۳]

سفر رازیل هاملخ

سِفر رازیل هاملخ (רזיאל המלאך) (کتاب رازیل فرشته) مجموعه‌ای از نوشتارهای کابالایی است که از چندین بخش مجزا تشکیل شده است. ۱) کتاب هاملبوش ۲) رازیل بزرگ ۳) کتاب اسرار یا کتاب نوح. در افسانه‌ها در مورد این کتاب گفته می‌شود که محتوای آن توسط فرشته رازیل به آدم داده شد و نیز در زمان ساخت کشتی فرشته رازیل به نوح کمک کرده است.

همسران و فرزندان

در ادیان ابراهیمی همسر آدم، حوا بود (در روایاتی لیلیت نخستین زن آفریده خدا و همسر آدم بود) و بر طبق آیات قرآن نیز آدم فقط یک همسر که آن هم حوا بود داشت. چون آدم و حوا، توسط شیطان فریفته شدند و از درخت ممنوعه، میوه‌ای را خوردند، از بهشت اخراج شدند. این اولین انتقام شیطان از انسان بود که باعث اخراج آدم از پادشاهی بهشت و تنزل او به مقام بشری شد. پس از اخراج آدم از بهشت، اولین توبه‌های انسان از گناه در پیشگاه خدا صورت گرفت که در نهایت این توبه‌ها توسط خدا پذیرفته گردید. آدم و حوا دو دختر و دو پسر داشتند (هابیل، قابیل، اقلیما، الیزا) که سایر انسانها از نسل آنان زاده شدند. مسلمانان به او لقب «ابوالبشر» (به معنی پدر نوع بشر) داده‌اند. در اسلام، نه تنها آدم را نخستین انسان که نخستین پیامبر نیز می‌دانند.

بر طبق برخی روایات^[۴] ٬حوا حدود پانصد زایمان که در هر زایمان یک دختر و یک پسر بدنیا می‌آمد داشت. نام چند تن از فرزندان آدم و حوا به این شرح است:

• هابیل
• قابیل
• اقلیما (که با هابیل دوقلو بود)
• غارورا (که با قابیل دوقلو بود)،^[۵] که برخی وی را لوذا و برخی الیزا می‌دانند.
• شیث (که ظاهراً بعد از مرگ هابیل به دنیا آمده)
• یافث
• فریدا
• صیدا
• لوذا

ویژگی‌ها

آدم را زیباترین آفریده خداوند می‌دانند، که بر صورتش موی نرویید ولی فرزندانش اینگونه نبودند و موی بر چهره‌شان رویید. عمر آدم را بعد از نازل شدن بر زمین(هبوط) ۹۳۰ سال و برخی روایات ۱۰۳۰ سال می‌دانند اما در تورات عمر وی هزار سال عنوان شده است. در مورد محل دفن آدم و حوا اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی سرزمین سراندیب و برخی کوه ابوقبیس که این درست‌تر ذکر شده است. همچنین روایتی هست که نوح استخوانهای آدم و حوا را قبل از طوفان به کشتی برد و بعد از طوفان آن را در سرزمین بیت‌المقدس دفن کرد.^[۶]

منابع

• american heritage dictionary
• ۲۰ سوره بقره
• جعفر قدس میرحیدری٬خلاصه حالات آدم ابوالبشر و پیام آوران اولوالعزم. تهران ۱۳۷۷.
• اطلاعات عمومی ۲۰۰۰ پیام نوین جلد اول
• سید ابوتراب صفایی آملی، قصه‌های قرآن، تهران، چاپ سوم 1361

6. سید نبی‌الدین اولیایی٬تاریخ انبیا٬تهران گنجینه٬چاپ سوم ۱۳۶۴.

• آپسو و تیامات اساطیر سومری اصل آدم و حوای تورات و یمه و یمی اوستا و وداها هستند
• معین، محمد، فرهنگ فارسی، انتشارات امیرکبیر جلد پنجم
• کتاب مقدس/ترجمه هزاره نو
• حسن لواسانی نجفی. احسن التواریخ:زندگامی پیامبران از آدم تا خاتم. کانون شریعت۱۳۶۲.

نوح

تابلوی طوفان نوح، اثر میکل آنژ

نقاشی از کشتی نوح

نوح (به عبری: נוֹחַ) یکی از شخصیت‌های اصلی ادیان ابراهیمی است که داستان او در تورات، انجیل و همچنین قرآن ذکر شده‌است. در کتاب پیدایش که یکی از کتاب‌های اصلی تورات و انجیل است، از او به عنوان فرزند لمک، نهمین نسل از نسب آدم، نخستین کشاورز و پرورش دهنده تاکستان یاد شده‌است. طبق نقل‌های تورات، هنگامی که یَهُوه (خدای یهود) از فساد و تباهی فرزندان آدم به خشم آمد و تصمیم به نابودی آنها با برپا داشتن طوفانی به طول چهل روز و چهل شب نمود، نوح به‌خاطر پرهیزکار بودنش، مورد عفو او قرار گرفت و خداوند به او امر نمود تا یک کشتی بزرگ بنا کند و همسرش، فرزندانش (سام، حام و یافث) و همسران آنها و از هر حیوان، یک جفت نر و ماده را با خود ببرد تا از طوفان در امان باشند. همچنین نسل انسان‌های جهان را از سه فرزند او سام، حام و یافث می‌دانند. نوح در دین اسلام دارای اهمیت زیادی بوده و اولین پیامبر اولوالعزم است.

نوح در تورات

 نفرین حام

داستان نوح در فصل‌های ۶ تا ۹ کتاب آفرینش ذکر شده‌است. نوح در سال پانصدم زندگی خود سه پسر به نام‌های سام، حام و یافث داشت. در سال ششصدم خداوند که از گمراهی نسل آدمی اندوهگین شده بود، تصمیم به نابودی تمام آنها گرفت و لیکن به نوح که مرد درستکاری بود، دستور داد که کشتی بزرگی بسازد تا نسل تمامی موجودات بعد از طوفان ادامه پیدا کند. در تورات آمده‌است که پس از طوفان او اولین مردی بود که قدم بر روی زمین گذاشت و تاکستان بزرگی ایجاد کرد و شراب نوشید. حام فرزند نوح برهنگی پدر خود را دید و این اتفاق را برای برادران خود نیز بازگو کرد و در نتیجه نوح او را نفرین (نفرین حام) کرده و زمین او را به سام داد. نوح سیصدو پنجاه سال بعد از طوفان در سن نهصدو پنجاه سالگی درگذشت و سن او بیشترین سنی است که در تورات و انجیل برای یک انسان ذکر شده‌است.

دیدگاه یهودیان

در بین علمای یهودی در مورد درستکار بودن نوح اختلافاتی وجود دارد. در تورات ذکر شده‌است که او «درستکاری در میان نسل خود» بود و از این رو بعضی عقیده دارند درستکاری او نسبی بوده و تنها در زمان مردم خود که همگی گمراه بودند فردی درستکار محسوب می‌شود، و لیکن در مقایسه با زمان ابراهیم او فردی درستکار محسوب نمی‌گردد. آنان همچنین اشاره می‌کنند که نوح برای کسانی که قرار بود در زمان طوفان قربانی گردند، دست به دعا بر نمی‌دارد، در حالی که ابراهیم برای مردم قوم لوط قبل از عذاب دعا می‌کند؛ ولیکن در داستان تورات، نوح هیج سخنی نمی‌گوید و فرمان‌های خدا را مو به مو اجرا می‌کند. اما بعضی دیگر از دانشمندان یهودی اعتقاد دارند که این مسئله که ساخت کشتی ۱۲۰ سال به درازا کشیده است، نشان دهنده تلاش نوح برای دادن مهلت بیشتر به گناهکاران است.

نقاشی از کشتی نوح

 

سفر رازیل هاملخ

سِفر رازیل هاملخ (רזיאל המלאך) (کتاب رازیل فرشته) مجموعه‌ای از نوشتارهای کابالایی است که از چندین بخش مجزا تشکیل شده است. ۱) کتاب هاملبوش ۲) رازیل بزرگ ۳) کتاب اسرار یا کتاب نوح. در افسانه ها در مورد این کتاب گفته میشود که محتوای آن توسط فرشته رازیل به آدم داده شد و نیز در زمان ساخت کشتی فرشته رازیل به نوح کمک کرده است.

دیدگاه مسیحیان

در انجیل پیتر از نوح به عنوان پیامبر درستکار یاد شده‌است. در کتاب لوک، از طوفان نوح به عنوان مثالی برای روز قیامت ذکر شده‌است که همانند آن طوفان، در قیامت زمان نابودی گناهکاران رخ می‌دهد. در کتاب دیگری از پیتر از کشتی نوح همانند باپتیسم یاد شده‌است که همان گونه که باپتیسم انسان‌ها را نجات می‌دهد، کشتی نوح نیز انسان‌ها را نجات داد. در قرون بعد از عیسی، نوشته‌های مسیحی، کشتی نوح را همانند کلیسا دانسته‌اند که همان گونه که کلیسا مردم را به رستگاری می‌رساند، کشتی نوح نیز مردم را به رستگاری رهنمون می‌شود. در مسیحیت قرون وسطی معمولاً از سه پسر نوح (سام، حام و یافث) به عنوان پدران سه قاره شناخته شده (سام/آسیا، حام/آفریقا و یافث/اروپا) یاد می‌شد. در قرن ۱۸ و ۱۹ معمولاً از نفرین ذکر شده در تورات در مورد حام (نفرین حام) به عنوان دلیلی برای مقبول بودن برده داری سیاهپوستان آفریقایی یاد می‌گردید.

دیدگاه مسلمانان

نوح یکی از مهمترین پیامبران قران بوده و یکی از پیامبران اولوالعزم است. در قران ۴۳ بار نام نوح ذکر شده‌است که نشان دهنده اهمیت داستان او از دیدگاه قرآن است. همچنین سوره‌ای در قرآن به نام او (سوره نوح) وجود دارد. داستان قرآن همانند داستان تورات از تلاش نوح برای هدایت قوم خود و نافرمانی آنان است؛ ولیکن در قرآن نامی از سه پسر نوح (سام، حام و یافث) برده نشده‌است و تنها به داستان یکی از پسران نوح بدون ذکر نام که از فرمان پدر سرپیچی کرده و به هلاکت می‌رسد، اشاره می‌شود. نوح در قرآن دارای القاب مختلفی از جمله «رسول امین» (پیامبر امین) و «عبداً شکوراً» (بنده سپاسگزار) است. همچنین در سوره آل عمران ذکر شده‌است که «ان الله اصطفی آدم و نوحا و آل ابراهیم وآل عمران علی العالمین» که بیانگر آن است که خداوند خاندان آدم، نوح، ابراهیم و عمران را بر جهانیان برتری داده‌است. هم چنین در قرآن ذکر شده (سوره ۶۶ آیه ۱۰) که همسران نوح و لوط با این که در نکاح پیامبرانی درستکار بودند، به آنها خیانت کرده و از یاران دوزخ شدند. مفسران نام همسر نوح را والِعه یا واعِله ذکر کرده‌اند.^[۱]

در داستان قرآن اشاره شده‌است که نوح تلاش زیادی برای هدایت کردن قوم خود به پرستش خدای یکتا کرد، ولی مردمش او را مسخره می‌کردند و او را دروغگو و دیوانه می‌خواندند (سوره ۱۱ آیات ۲۷–۳۲، سوره ۵۴ آیه ۹) و حتی او را تهدید به سنگسار کردند (سوره ۲۶ آیه ۱۱۶). خداوند به او وحی می‌کند که غیر از کسانی که تاکنون ایمان آورده‌اند، هیچ‌کس دیگری ایمان نخواهد آورد (سوره ۱۱ آیه ۳۶) و او به ساخت کشتی سرگرم شد، در حالی که اشراف قوم او وی را مسخره می‌کردند. هنگامی که طوفان فرو فرستاده می‌شود، پسر نوح از فرمان او سرپیچی می‌کند و به کشتی نمی‌آید، نوح از خداوند درخواست شفاعت برای او می‌کند، ولی خدا تأکید می‌کند که پسر او از کافران است و باید نابود گردد. نوح در مقابل فرمان خدا تسلیم می‌گردد و پسر او از بین می‌رود.

در نخجوان مزاری است به نام مزار نوح پیغمبر که افسانه‌های محلی آن را به نوح نسبت می‌دهند.

منابع

1. تفسیر نمونه، چاپ اول، جلد ۲۴، صفحه ۳۰۱

• تورات
• انجیل
• قرآن

سام پسر نوح

سام یکی از پسران نوح در تورات می باشد. نام او در قرآن ذکر نشده است ولیکن حدیث های زیادی در مورد او در اسلام وجود دارد. پدرش پیامبری بود که مردم را به سوی آئین خویش می‌خوانده، ولی آنها به فرمان او گوش فرا ندادند و خدا تصمیم گرفت که آنها را مجازات کند. این مجازات طوفانی بود که نوح برای رهایی از آن کشتی بزرگی را ساخت و گروهی از حیوان و انسان را در آن جای داد. سام و برادرانش حام و یافث نیز با همسرانشان از کشتی‌نشینان بودند که از توفان یاد شده رسته‌اند.

سام دارای چندین پسر به نامهای عیلام، آشور، ارفکشاد، لود و آرام و چندین دختر بود. ابراهیم که شخصیت مهمی در دین های یهودیت، مسیحیت و اسلام است، از نسل ارفکشاد است. واژه های سامی و حامی معمولاً نشان دهنده نسبیت گروهی از نسل سام و یا حام دارند. زبان های عربی، آرامی، عبری، اتیوپیایی، آکادی و فینیسی زبان های سامی محسوب می گردند.

سام در تورات

موقعیت جغرافیایی فرزندان نوح که در آن نسل سام به رنگ سبز، نسل حام به رنگ آبی و نسل یافث به رنگ قرمز نشان داده شده است.

در کتاب جاشر از نسل سام صحبت شده است. بر پایه این اسامی معمولاً نسل سام را این گونه حساب میکنند :

• عیلام : (سه پسر به نام های شوشان، ماخول و هارمون) که نسل عیلامیها و خوزستانیها از اوست.
• عاشور : (دو پسر به نامهای میروس و موکیل) که نسل آشوریها از اوست.
• ارفکشاد : (سه پسر به نامهای انار، شلاچ و اشکول) که نسل عبریها (بنی اسرائیل، موابیتها، امونیها، ادومیها، اسماعیلیها و قاهتینیتها) از اوست. همچنین ابراهیم از نسل او می باشد.
• زیزی : که نسل بلغارها از اوست.
• لود : (دو پسر به نامهای پیتور و بیزایون) که نسل لیدیها از اوست.
• آرام : (سه پسر به نامهای اوز، چول، گاتر و ماش) که نسل آرامیان (سوریه فعلی) از اوست.

منابع

• کتاب جاشر فصلهای 7 تا 15